درباره اولتیماتوم همتی به بانک‌ها
بازار ایران؛ علی شمیرانی – 1. اواخر مرداد ماه سال جاری عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی با انتشار متنی در صفحه اجتماعی خود نوشت: «… از دیگر اقدامات در دست بانک مرکزی آن است که دوره تخطی برخی از بانک‌ها از مقررات ابلاغی و برخی نسبت‌ها، به‌ویژه درصدهای سهامداری، اجرای حاکمیت شرکتی، اعطای وام‌های خاص خصوصا به اشخاص و شرکت‌های مرتبط و … به سر آمده است.»
2. از قضا حدود یک‌ماه قبل یعنی اوایل مرداد ماه، یکی از بخش‌های خبری سیما، گزارشی از دستور رییس کل بانک مرکزی در خصوص عدم سخت‌گیری برای ضامن اخذ وام ازدواج تهیه کرده بود. خبرنگار سراغ شعب چند بانک رفته بود و از آنجا که گزارش با دوربین مخفی تهیه شده بود، پاسخ‌ها شاهکار بودند و نشان از عمق مشکلات در نظارت بانک مرکزی بر عملکرد بانک‌ها داشت.
یک کارمند شعبه گفته بود: «توی سیستم، بانک مرکزی زده اما بانک‌ها قبول نمی‌کنند!»
کارمند دیگر گفته بود: «آقای همتی خیلی چیزا می‌گه. خب. ولی انجام نمی‌شه. اون فرمالیته است!»
کارمند دیگری گفته بود: «این رو بانک مرکزی ابلاغ کرده. ولی اجرا با مدیریت خود بانک‌هاست!»
نمی‌دانم رییس کل بانک مرکزی این گزارش و پاسخ‌هایی که در پایین‌ترین سطوح بانکی کشور به دستور بالاترین مقام بانکی کشور دادند را دیده یا نه؟ اما این پاسخ‌ها در خصوص انبوهی از مصوبات بانک مرکزی و فضای حاکم بر نظام بانکی کشور را می‌توان به مثابه مشتی نمونه خروار تلقی کرد. در انتهای گزارش، خبرنگار سراغ همتی رفت و او هم گفته بود همکاران بانکی برای مدارک وام ازدواج سخت‌گیری نکنند وگرنه برخورد می‌کنیم! جالب آنکه ظاهرا بانک‌ها همچنان کار خود را می‌کنند.
3. موضوع آنقدر واضح است که نیازی به واکاوی و تحلیل ندارد و می‌توان حدس زد وقتی ساده‌ترین مصوبات و ابلاغیه‌های رییس کل بانک مرکزی از نگاه کارمند پیشخوان یک شعبه درجه چندم هم فرمالیته! محسوب می‌شود، موضوعات بزرگی نظیر درصدهای سهامداری، مقررات ابلاغی، اجرای حاکمیت شرکتی، اعطای وام‌های خاص خصوصا به اشخاص و شرکت‌های مرتبط و … که همتی وعده آن را داده به چه سرنوشتی دچار خواهد شد.
4. بانک مرکزی و روابط عمومی این بانک ظاهرا آرام‌ترین دوران کاری خود را طی می‌کنند چون نه تنها جوابی به اکثر رسانه‌ها نمی‌دهند بلکه به اخباری همچون کشف 6 میلیون حساب بانکی بی‌هویت از سوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز یا رونمایی از 7 میلیون کارت‌خوان بی‌هویت از سوی اداره کل مبارزه با پولشویی سازمان امور مالیاتی و غیره هم واکنشی نشان نمی‌دهند.
از قضا کاری هم به انتقادات از صف طولانی طرح‌ها و مقررات در دست تصویب بانک مرکزی ندارند. حساسیت درخوری نیز به مصوباتی که ابلاغ می‌شود اما اجرا نمی‌شود نیز ندارند.
5. قبلا در مقاله‌ای جداگانه علت این کرختی و انفعال را گفته بودم. چون ما از بانک مرکزی تنها کنترل نرخ ارز را خواسته‌ایم و باقی موارد هم به حال خود مانده و رییس کل بانک هم ظاهرا این را می‌داند که همین که نرخ ارز را کنترل کند هنر کرده و کافی است. اگرچه بنا به گفته‌های مکرر رییس‌جمهور و اظهارات اخیر عراقچی معاون سابق ارزی بانک مرکزی، کنترل نرخ ارز در اراده کامل دولت است و خبری از تکانه‌های خارجی نیست.
البته مسوولان بانک مرکزی ظاهرا چیز دیگری را هم می‌دانند و آن اینکه در شرایط موجود، کسی کاری با کارهای ناکرده و برزمین مانده ندارد و تا پایان دولت، برکناری، استیضاح و فشار متوقف شده است.
