آفت سیاست‌زدگی در اقتصاد ایران
اخبار بازار؛ کیمیا نجفی – سیاست‌زدگی اقتصاد موضوع تازه‌ای در کشور نبوده و از گذشته تاکنون تحلیلگران بسیاری به این مسئله اشاره و خطر این اتفاق را گوشزد کرده‌اند. البته باید توجه داشت که تاثیرگذاری تصمیم‌‌های سیاسی بر اقتصاد هر کشوری یک امر طبیعی است و وقتی از سیاست‌زدگی در اقتصاد می‌گوییم یا به مسئله اقتصاد زیر سایه سیاست اشاره می‌کنیم به این معنا نیست که اقتصاد و سیاست دو مقوله کاملا جدا از هم هستند. اما گاهی تاثیر مسائل سیاسی بر اقتصاد کشور در حدی پررنگ می‌شود که فعالان اقتصادی تحت تاثیر مسائل و تصمیمات سیاسی، معیارهای اقتصادی خود را کنار می‌گذارند و همسو با جریان‌های سیاسی می‌شوند. در چنین شرایطی است که زنگ خطر سیاست‌زدگی اقتصاد به صدا درمی‌آید. در این میان بسیاری از تحلیلگران نسبت به واکنش بازارهای مختلف به گفت‌وگوهای سیاسی گله‌مند هستند و بها دادن بیش از حد بازارهای اقتصادی به افت‌وخیزهای سیاسی را خطری جدی برای کشور می‌دانند. به گفته آنها، اقتصاد زیر سلطه تصمیمات سیاسی می‌تواند بازارهای اقتصادی و در نهایت افراد جامعه را متضرر کند.
اقتصاد زیر سایه سیاست
افت‌وخیز و تصمیمات سیاسی در هر برهه‌ای از زمان تاثیرات قابل توجهی را بر بازارهای داخلی کشور گذاشته و این تاثیرگذاری مورد انتقاد بسیاری از تحلیلگران بوده است. البته تاثیرپذیری بخش‌های اقتصادی مختص به امروز و دیروز نبوده و این مسئله ریشه‌ای قدیمی در کشور دارد. به عنوان نمونه سال 92 بود که همزمان با اعلام کاندیداتوری علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی قیمت‌ها در بازار ارز کاهش یافت و فعالان بازار معتقد بودند که انتشار این خبر باعث ایجاد خوشبینی در بازار شده و به تبع آن قیمت‌ها ارزان‌تر شدند. به راه افتادن جو روانی در آن زمان باعث شد که بازار به کاهش قیمت‌ها تن بدهد، این در حالی بود که پیش از این اتفاق روی تابلوی چند صرافی نوشته شده بود: «تا مشخص شدن حضور آقای هاشمی‌رفسنجانی در انتخابات از دادن قیمت معذوریم.»
به راه افتادن جو روانی و تاثیر انتشار یک خبر بر نرخ ارز در آن سال به خوبی نشان داد که ریتم بازارهای اقتصادی به راحتی با یک رفتار سیاسی تحت تاثیر قرار گرفته و می‌تواند بدون توجه به مسائل دیگر تغییر مسیر می‌دهد. موضوعی که می‌تواند تبعات منفی بسیاری را برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد. حال اخیرا الیاس نادران، نماینده مجلس یازدهم در توییتی به تغییرات بازارهای اقتصادی با شروع کار مجلس یازدهم واکنش نشان داده است. وی در توئیتر خود اینگونه نوشت: «پس از چند سال رقیب‌هراسی امروز مجلس متشکل از نیروهای انقلاب کار خود را آغاز کرد. واکنش مثبت بازار را دیدید؟ پیام بازار به تغییرات روشن است.»
همین تغییرات اخیر در بازارهای اقتصادی نیز می‌تواند دلیل دیگری برای اثبات سیاست‌زدگی اقتصاد باشد. اما اینکه چرا اقتصاد ایران تا به این حد تحت تاثیر تصمیمات و مسائل سیاسی کشور قرار می-گیرد خود جای سوال دارد. علی مزیکی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به تاثیرپذیری اقتصاد ایران از تصمیمات و رویکردها سیاسی به «ابتکار» گفت: ما بارها شنیده‌ایم که اقتصادی سیاست‌زده داریم و صاحب‌نظران دلایل متفاوتی را برای آن مطرح کرده‌اند. در این خصوص من معتقدم یکی از دلایل مهم سیاست‌زدگی اقتصاد کشورمان این است که اقتصاد ما علمی اداره نمی-شود و به همین دلیل تصمیمات سیاسی سیاست‌گذاران تاثیر زیادی را بر بازارها می‌گذارد.
وی در ادامه افزود: اگر بخش‌های اقتصادی یک کشور با اصول علمی اداره شود قطعا تصمیمات سیاسی نمی‌تواند مسیر حرکتی بازارهای اقتصادی را تغییر دهد. بسیاری از کشورها، اقتصادشان مستقل از سیاست عمل می‌کند، دلیل آن هم این است که افراد جامعه آن کشور به خوبی می‌دانند وظایف هر فرد یا نهادی مستقل و محدوده بوده و یک شخصیت سیاسی نمی‌تواند با قانون‌گذاری‌ها مسیر بازار یا بخشی از اقتصادشان را تغییر دهد. اداره کردن بخش‌های اقتصادی چنین کشورهایی بر پایه اصول مشخصی است. اما متاسفانه در ایران اقتصاد بر اساس اصول علمی مدیریت نمی‌شود و تصمیم یک فرد می‌تواند در بازارها تاثیرگذار باشد. به همین دلیل ما یک اقتصاد سیاست‌زده داریم و تبعات این سیاست‌زدگی را می‌توانیم در بخش‌های مختلف کشور شاهد باشیم.
این کارشناس اقتصادی به تاثیرپذیری بازارهای داخلی کشور نسبت به حرف‌های شخصیت‌های سیاسی دیگر کشورها اشاره کرد و گفت: ما بارها شاهد بودیم که حرف یک شخصیت سیاسی در کشور دیگر روند بازارهای داخلی ما را تغییر داده و باعث افزایش یا کاهش قیمت‌ها به‌خصوص در بازار ارز شده است. از همین رو می‌توانیم بگوییم اقتصاد ما بسیار تاثیرپذیر از حرف‌ها و واکنش‌ها است.
تاثیرپذیری بازارهای اقتصادی از یکدیگر
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره بر تاثیرپذیری بازارهای اقتصادی از یکدگیر ادامه داد: همانطور که گفتم اداره نشدن اقتصاد بر اساس اصول علمی باعث آسیب‌پذیری بخش‌های مختلف شده است. گاهی اوقات برخی از بخش‌ها از اصول علمی پیروی می‌کنند اما هنگامی که همین بخش‌ها به دیگر بازارهای اقتصادی توجه کنند از مسیر اصولی اداره شدن خارج می‌شوند و مسیر دیگری را برای ادامه راه انتخاب می‌کنند، این همان تاثیرپذیری زنجیره‌وار بخش‌های اقتصادی است.
وی از کاهش اعتماد عمومی نسبت به مدیریت بازارهای اقتصادی گفت: مسئله دیگری که می‌تواند مرتبط با این جریان باشد اتخاذ برخی رویکردهای سیاسی است که تاثیر مستقیمی را بر اقتصاد ما خواهد گذاشت. به عبارتی دیگر ما با رویکردهای سیاسی کشورمان را در درگیری با کشورهای دیگر قرار می‌دهیم که می‌تواند تبعاتی را برای ما به همراه داشته باشد. این در حالی است که اینگونه کشمکش‌ها اعتماد عمومی را نیز کاهش می‌دهد. چراکه نهادهای مختلف گاهی اوقات در تعامل با یکدیگر تصمیماتی می‌گیرند که روند بخش‌های اقتصادی را با تغییر روبه‌رو می‌کنند و تصمیمات‌شان به ضرر بازارهای مختلف تمام می‌شود و به همین دلیل اعتماد افراد نسبت به عملکرد آنها از بین می‌رود.
مزیکی در پاسخ به این پرسش که سیاست‌زدگی اقتصاد چه تاثیری را بر معیشت افراد جامعه می-گذارد، گفت: سیاست‌زدگی اقتصاد قطعا بر جامعه و معیشت افراد تاثیرگذار خواهد بود، قابل پیش‌بینی نبودن اقتصاد در ماه‌های آتی مهم‌ترین تاثیری است که سیاست‌زدگی برای جامعه به همراه دارد. به عنوان نمونه فردی که قصد سرمایه‌گذاری در یکی از بخش‌های اقتصادی را دارد نمی‌داند که چه سرنوشتی در انتظار بازار موردنظر بوده و همین قابل پیش‌بینی نبودن اقتصاد سبب می‌شود که فرد برای سرمایه‌گذاری دست نگه دارد یا میزان کمتری از سرمایه خود را وارد بازار موردنظر کند. تعلل در سرمایه‌گذاری‌ها به دلیل نبودِ امکانات برای برنامه‌ریزی می‌تواند تبعات منفی را برای اقتصاد ما به همراه داشته باشد.
منبع: ابتکار
