بی رمقی بانک‌ها در جذب نقدینگی

اخبار بازار؛ کیمیا نجفی – در این میان افزایش نقدینگی از مهم‌ترین دلایلی است که کارشناسان به آن اشاره دارند، آنها معتقدند جریان نقدینگی روند افزایشی به خود گرفته و باید برای کنترل آن به دنبال راهکار مناسبی بود. افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی از جمله راهکارهایی است که برخی‌ از کارشناسان مطرح می‫کنند. به گفته آنها افزایش نرخ سود سپرده می‌تواند مانعی برای حرکت نقدینگی به سوی بازارهای مالی باشد.
درپی التهاب بازارهای اقتصادی و رشد نقدینگی، اخیرا شورای پول و اعتبار تصمیم به افزایش نرخ سود سپرده‌گذاری در بانک‌ها گرفت. با تصویب شورای پول و اعتبار نرخ سود سپرده‌های بانکی افزایش یافته و طبق آن سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی ۱۰ درصد، سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت ویژه سه‌ماهه ۱۲ درصد، سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت ویژه شش‌ماهه ۱۴ درصد، سپرده سرمایه‌گذاری با سررسید یک‌سال و دو سال به ترتیب ۱۶ و ۱۸ درصد درنظر گرفته شده است. آنطور که به نظر می‌رسد سیاستگذار پولی تصمیم دارد که با تغییرات گفته شده نقدینگی را به سمت بانک‌ها هدایت کرده و از التهابات اخیر در بازارهای اقتصادی بکاهد. حال این پسش مطرح می‌شود که آیا این میزان افزایش نرخ سود سپرده می‌تواند در هدایت نقدینگی موثر باشد یا خیر؟ کارشناسان و تحلیلگران درخصوص این پرسش، پاسخ‌های متفاوتی را مطر‌ح می‌کنند، عده‌ای بر این باورند که افزایش نرخ سود سپرده، سیاستی مناسب در شرایط فعلی بوده و می‌توان این انتظار را داشت که با تغییرات ایجاد شده التهاب بازارها کم و نقدینگی به مسیر درستی هدایت شود. اما در مقابل برخی از تحلیلگران معتقدند نرخ سود سپرده‌ها افزایش قابل توجهی پیدا نکرده و نمی‌توان آن را ابزاری برای هدایت نقدینگی‌های سرگردان به بانک‌ها دانست. اخیرا محمدرضا جمشیدی، دبیر کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی در گفت‌وگو با ایسنا، درخصوص افلزایش نرخ سود سپرده توضیح داد: «آنچه مصوبه جدید درباره نرخ‌ سپرده‌های بانکی نشان می‌دهد همان مصوبه قبلی شورای پول و اعتبار است که حداکثر نرخ سود سپرده‌ها ۱۸ درصد بود اما اکنون سپرده‌ها را به مدت‌ زمان‌های کوتاه‌تری چون سه و شش ماهه تقسیم کرده‌اند. با توجه به نرخ تورمی که اکنون در اقتصاد کشور موجود است، این افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی در کنترل یا کاهش نقدینگی بی‌تاثیر نیست اما نمی‌توان تاثیر چشم‌گیری در این زمینه پیش‌بینی کرد، زیرا این مصوبه تغییری با گذشته نکرده و همان ۱۸ درصد سود است اما سود سپرده دوساله هم درنظر گرفته‌اند که در گذشته بانک‌ها نمی‌توانستند بیش از یک‌سال سپرده صادر کنند. نرخ تورم موجب می‌شود میزان زیادی نقدینگی سرگردان در بازارها داشته باشیم و تا زمانی که مشکل تورم حل نشود، افزایش سود سپرده‌های بانکی نمی‌تواند در هدایت نقدینگی‌های سرگردان به بانک‌ها تاثیرگذار باشد».

سازوکار بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی چقدر موثر است؟

بازارهایی همچون ارز، بورس، سکه و طلا این ‌روزها در رقابت با یکدیگر هستند و نقدینگی میان جذابیت این بازارها سرگردان مانده است. همانطور که پیش‌تر گفته شد سیاست‌گذار پولی در تلاش است تا با راهکاری همچون افزایش سود سپرده بانکی نقدنگی سرگردان را کنترل کرده و التهاب بازارها را کم کند. این درحالی است که عواملی همچون رشد و جذابیت بازارهای اقتصادی، عدم تناسب سود سپرده با تورم، عدم تمایل بانک‌ها به جذب سپرده به دلیل پایین بودن نرخ سود بین بانکی و سیاست‌هایی مانند محدودیت برداشت‌های بانکی می‌تواند مانع جدی برای حرکت نقدینگی به سمت بانک‌ها باشد. محدودیت‌های برداشت از آنجایی آغاز شد که در ماه پایانی سال گذشته سیستم بانکی در بخشنامه‌ای اعلام کرد، انتقال وجه با مبلغ بالاتر از سقف مشخص، برای اشخاص حقیقی از طریق کلیه تراکنش‌های بانکی مشروط به درج بابت و در صورت نیاز منوط به ارائه اسناد مثبته است، به گفته برخی از کارشناسان مجموعه این سیاست‌ها می‌تواند جریان جذب نقدینگی توسط بانک را تغییر دهد. حال با توجه به این موارد باید دید که آیا سپرده‌های بانکی با تغییرات اعمال شده می‌تواند به محلی مناسب برای جذب نقدینگی موجود تبدیل شود؟ در این راستا کمیل طیبی، اقتصاددان و کارشناس مسائل پولی و بانکی به «ابتکار» گفت: بانک مرکزی به دلیل اینکه هدف‌گذاری نرخ تورم را برای امسال داشته است باید ابزاری را در اختیار داشته باشد تا به وسیله آن بتواند نقدینگی را کنترل کند، چراکه نقدینگی می‌تواند در بازارها جولان دهد، رشد پیدا کند و درنهایت این رشد باعث تقویت تورم شود. ابزارهای مختلفی در اختیار بانک مرکزی است که افزایش نرخ سود سپرده یکی از این ابزارها به شمار می‌رود. اما اینکه این ابزار تا چه اندازه می‌تواند در کنترل نقدینگی موثر باشد به عوامل متعددی بستگی دارد.
وی در ادامه افزود: مسائلی در امور بانکی وجود دارد که می‌تواند بر موفقیت سازوکار افزایش نرخ سود سپرده تاثیرگذار باشد. به عنوان مثال می‌توان به محدودیت‌های برداشت بانکی و یا عدم تناسب میان تورم و نرخ سود اشاره کرد، این عوامل می‌تواند کارکرد این ابزار را تحت تاثیر قرار دهد.
این اقتصاددان با اشاره به نرخ تورم ادامه داد: اکنون نرخ تورم بالاست و در این شرایط افزایش سود می‌تواند هزینه را برای سپرده‌گذاران و بانک-ها افزایش دهد. به عبارتی دیگر تا زمانی که تورم وجود دارد هزینه نگهداری پول نزد افراد افزایش پیدا می‌کند و آنها به دلیل حفظ ارزش سرمایه‌شان آن را تبدیل به دارایی می‌کنند. حال اگر فرد پول خود را دارایی نکند از تورم عقب مانده و اگر پول را در سپرده بگذارد بانک‌ها باید هزینه کنند و سود بپردازند.

تورم، سیاست‌ها را خنثی می‌کند

وی افزود: افزایش سود سازوکاری است که می‌توان از طریق آن نقدینگی را کنترل کرد، البته این سازوکار تا حدودی می‌تواند موثر باشد اما با توجه به شرایطی که بر اقتصاد حاکم شده و از سوی دیگر نرخ تورم که نه تنها پدیده پولی نیست بلکه عوامل ساختاری باعث به وجود آمدن آن شده است این سازوکار نمی‌تواند انگیزه‌ای را برای جذب سپرده ایجاد کند. عوامل و مشکلات ساختاری در اقتصاد سیاست‌ها و سازوکار بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی را تعدیل می‌کند. رشد نقدینگی که عامل اصلی ایجاد تورم است هنوز نسبت به نرخ سودهای بانکی بسیار بیشتر بوده و انگیزه را برای سپرده‌گذاران تقویت نمی‌کند و چنین مشکلاتی باعث می‌شود که این تغییرات خنثی شود.
طیبی اظهار کرد: بانک مرکزی با مجموعه‌ای از ابزارها و همچنین رسیدن به یک نرخ متعادل بازده برای سپرده‌ها می‌تواند رشد نقدینگی را کنترل کند اما این منوط به آن است که بانک‌ها همکاری لازم را داشته باشند و از سوی دیگر انگیزه‌های آنی سودده در بازارهای مالی همچون ارز و یا سکه کمتر شود. البته باید توجه داشت که سودهای بیش از حد بانکی نیز می‌تواند هزینه‌ها تولید را افزایش دهد و این هم مسئله‌ای است که باید در شرایط فعلی به آن توجه داشت.

 منبع: ابتکار